CACTUSหรือกระบองเพรช
ชื่อพื้นเมือง : เขียะ หนามเขียะ (ภาคเหนือ), กระบองเพชร ตะบองเพชร (ภาคกลาง), ปะทำมังหลวง (เชียงใหม่), ตุมาซี้ (มลายู-นราธิวาส)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cereus hexagonus (L.) Mill.
ชื่อวงศ์ : CACTACEAE
ชื่อสามัญ : Torch Thistle
ลักษณะ : ไม้พุ่ม อวบน้ำ ลำต้นและกิ่งกลม ตั้งตรง หยักลึกเป็นร่องโดยรอบ 3-7 สัน อาจมีได้ถึง 11 สัน สูง 3-15 ม. คอดตรงรอยต่อ แตกหน่อที่โคน ขุมหนามห่างกัน 1-2.5 ซม. แต่ละขุมมีหนามจำนวนไม่เท่ากัน ตามธรรมชาติมีได้ถึง 14 อัน ดอกออกเดี่ยวๆ ใกล้ยอด โคนกลีบรวมติดกันเป็นรูปกรวย กลีบรวมชั้นนอก
สีเขียว น้ำตาลอมเขียว หรือแดงอมม่วงแดง กลีบรวมชั้นในสีขาว เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก ยอดเกสรเพศเมียเป็นแฉกหลายแฉก ผลรูปไข่ สุกสีแดง มีขนเล็กน้อย เนื้อในสีขาว มีเมล็ดมาก เมล็ดสีดำ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้พุ่ม อวบน้ำ ลำต้นและกิ่งกลม ตั้งตรง หยักลึกเป็นร่องโดยรอบ 3-7 สัน อาจมีได้ถึง 11 สัน สูง 3-15 ม. เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 12 ซม. คอดตรงรอยต่อ แตกหน่อที่โคน เมื่อแรกเป็นสีเขียวอมน้ำเงินอ่อน สันบาง เป็นคลื่น ร่องลึก 3-5 ซม. ขุมหนามห่างกัน 1-2.5 ซม. แต่ละขุมมีหนามจำนวนไม่เท่ากัน ตามธรรมชาติมีได้ถึง 14 อัน หนามยาว 0.7-3.5 ซม. ถ้าเป็นไม้ปลูกมีหนามน้อย ดอกออกเดี่ยวๆ ใกล้ยอด เส้นผ่านศูนย์กลาง 15-20 ซม. โคนกลีบรวมติดกันเป็นรูปกรวย กว้าง 1.5-2 ซม. ยาว 6-9 ซม. กลีบรวมชั้นนอกสีเขียว น้ำตาลอมเขียว หรือแดงอมม่วงแดง รูปขอบขนาน ปลายแหลม กลีบรวมชั้นในสีขาว รูปขอบขนานปลายแหลม เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก ยอดเกสรเพศเมียเป็นแฉกหลายแฉก รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ ผลรูปไข่ กว้าง 4-10 ซม. ยาว 5.5-13 ซม. สุกสีแดง มีขนเล็กน้อย เนื้อในสีขาว มีเมล็ดมาก เมล็ดสีดำ
ถิ่นกำเนิด : พรรณไม้พื้นเมืองของทวีปอเมริกาใต้เขตร้อน
อ้างอิง : 1) ราชบัณฑิตยสถาน. 2538. อนุกรมวิธานพืช อักษร ก. กรุงเทพมหานคร: เพื่อนพิมพ์.